Er was eens … een opwarmende aarde

De opwarming van de aarde: iedereen praat erover, maar voor één op vijf is de kwestie een ver-van-mijn-bedshow (letterlijk: “totaal onbelangrijk“). Hoewel een mede door mensen veroorzaakte opwarming van de aarde voor een grote meerderheid van de wetenschappelijke wereld vaststaat, bestaat er voor de publieke opinie best nog veel onduidelijkheid, zo blijkt. Terecht, of niet?

Het klimaat op aarde werd in het verleden beïnvloed door natuurlijke factoren, en voor een deel zal dat ook in de toekomst zo blijven. Maar, zo werd inmiddels vastgesteld, ook menselijke activiteiten hebben een invloed op het klimaat. Het Intergovernmental Panel on Climate Change stelde dat er “zeer veel vertrouwen” is dat het netto-effect van menselijke activiteiten sinds de Industriële Revolutie een versnelde opwarming van de aarde is. En de temperatuursstijging sinds de jaren 1950 is “zeer waarschijnlijk” een gevolg van de waargenomen stijging van broeikasgassen in de aardse atmosfeer.

Controverse

De opwarming van de aarde staat garant voor een immense controverse, vooral in populaire media en uitgesproken door enkele spraakmakende critici en beleidsmakers (politici die beslissingen moeten nemen, vaak zonder kennis van de wetenschappelijke achtergronden). Volgens een enquête, uitgevoerd door de Universiteit van Yale (New Haven, USA), denken vier op tien Amerikanen dat wetenschappers het er niet over eens zijn of de opwarming van de aarde nu wel of niet reeds begonnen is. Daarom liggen ze er zelf waarschijnlijk ook niet wakker van. Er worden in het onderzoek van Yale geen conclusies getrokken, al mag het duidelijk zijn dat deze ‘discussie onder wetenschappers’ de kwestie niet bepaald verheldert. Maar is dit wel juist? Kunnen klimaatwetenschappers het niet eens worden met elkaar wat betreft de opwarming van de aarde?

James Lawrence Powell

Niets is minder waar. James Lawrence Powell (1936) nam de proef op de som en zocht op hoeveel peer-gereviewde wetenschappelijke artikelen werden gepubliceerd tussen 1991 en 2012. Powell vergeleek de artikelen die het idee van de opwarming van de aarde ondersteunen met degenen die de antropogene (mede door menselijk handelen veroorzaakte) opwarming van de aarde verwerpen. Als het wetenschappelijk debat omtrent de opwarming van de aarde daadwerkelijk zou bestaan, dan zouden we dat moeten kunnen afleiden uit wetenschappelijke tijdschriften.

Over James Lawrence Powell — Powell is zeker niet de minste in de wetenschappelijke wereld. Hij is een geochemicus die zijn doctoraat haalde aan het Massachusetts Institute of Technology (Cambridge – USA). Aangeduid door de Amerikaanse presidenten Ronald W. Reagan en George H.W. Bush, heeft hij twaalf jaar in de prestigieuze National Science Board mogen zetelen, de stuurgroep van de National Science Foundation voor fundamenteel wetenschappelijk onderzoek.

Resultaat

De Web of Science-browser voor peer-gereviewde wetenschappelijke artikelen gaf voor de trefwoorden ‘global warming‘ en ‘global climate change‘ maar liefst 13.950 hits. Dat betekent dus dat er in de periode 1991-2012 druk geschreven werd over deze thematiek. Hoeveel artikelen uit dit enorme aantal betwisten de opwarming van de aarde? Vierentwintig. Dat is 0.17 procent of 1 op 581. Met andere woorden, bitter weinig.

Er zullen wellicht stemmen opgaan dat dit komt omdat de gevestigde wetenschappers steeds nieuwe ideeën en controverses de kop willen indrukken, een terechte vrees die vaak geuit wordt in populaire media.

Ideeën publiceren

De gedachte dat de menselijke activiteiten sinds de Industriële Revolutie geen invloed hebben op het klimaat, heeft vooral te maken met vooringenomen ideologie. Mensen die ervan zijn overtuigd, willen niet weten van een confrontatie met wetenschappelijke waarnemingen. Maar, zoals ik al eerder schreef:

Wetenschap boekt slechts vooruitgang door het formuleren van hypothesen. Deze kunnen juist of fout zijn. Nader onderzoek – door hetzelfde of een ander onderzoeksteam – kan de geformuleerde hypothesen ondersteunen of net onderuit halen. Het nieuwe onderzoek kan helpen in de ontwikkeling van betere hypothesen en interpretaties.

Wetenschap groeit door originele, afwijkende ideeën. Kritiek op een eerder geformuleerde theorie kan deze theorie net weer sterker maken. Nieuwe waarnemingen uit veld- of laboratoriumexperimenten kunnen de theorie desgewenst ontkrachten. Als bewijs gevonden wordt voor een idee, eender welk idee, dan wordt dit gepubliceerd. Er wordt niet in het bijzonder gekeken naar controversiële of afwijkende ideeën; zolang ze gebaseerd zijn en gesteund worden door herhaalbare en controleerbare experimenten, hebben zij net zoveel kans als gevestigde ideeën – of zelfs meer? – om gepubliceerd te worden na een degelijke peer-review.

Een wetenschappelijk artikel met afdoende bewijs voor het weerleggen van de antropogene opwarming van de aarde zou met zekerheid gepubliceerd worden en met quasi zekerheid één van de meest geciteerde papers uit de geschiedenis van de wetenschap worden.

Conclusie

Als er enige ontkenning is van de huidige opwarming en de menselijke invloeden die hieraan ten basis liggen, dan is dit vooral politiek van aard. Politici maken graag gebruik van slimme oneliners voor hun eigen gewin en leiden daarbij goedgelovige kiezers om de tuin met weinig kennis van zaken. In de academische wereld bestaat er allesbehalve een controverse over de opwarming van de aarde. Wetenschappers leerden al een hele tijd terug dat het klimaat van de aarde de geschiedenis van onze soort heeft bepaald – zowel biologisch, cultureel als geografisch. Pas de laatste decennia werd duidelijk dat ook het omgekeerde waar is: de mens heeft nu zelf een sterke invloed op het klimaat van de aarde.

(DH, Scientias.nl)