Schimmelparasieten op invasieve lieveheersbeestjes in ruimte en tijd

Probleemstelling

Harmonia axyridis, het veelkleurig Aziatisch lieveheersbeestje (Coleoptera: Coccinellidae) is een polymorfe soort met een breed dieet en vertoeft in veel verschillende soorten habitat. Het werd als biologische bestrijding tegen o.a. bladluizen geïntroduceerd in Noord-Amerika en Europa, maar heeft zich nu wereldwijd  in het wild gevestigd als invasieve soort. Naast pestsoorten eet Ha. axyridis ook eieren en larven van andere lieveheersbeestjes en andere insecten, en wordt gezien als één van de redenen voor de achteruitgang van inheemse soorten lieveheersbeestjes.

Op Ha. axyridis komt soms de schimmelparasiet Hesperomyces harmoniae voor, een ectoparasiet die behoort tot de familie Laboulbeniales. Laboulbeniales-zwammen zijn obligaat ectoparasitaire ascomyceten die voorkomen op Arthropoda, meestal insecten. Er zijn een 2325-tal soorten beschreven in 146 genera. Laboulbeniales zijn de aliens onder de fungi. Ze vormen geen mycelium; in de plaats daarvan produceren ze miniscule, driedimensionale thalli, opgebouwd uit een receptaculum met perithecia, aanhangsels en antheridia. Ondanks een grote diversiteit aan gastheren, zijn Laboulbeniales erg gastheerspecifiek.

Hesperomyces harmoniae-infecties en de groei van de thalli zijn afhankelijk van locatie en tijd: de infectiegraad is anders tussen verschillende vanglocaties en ook door het jaar heen is er een verloop van hoeveel schimmels zich op de lieveheersbeestjes bevinden, met hoge infectiegraden in de winter en zeer lage in de zomer. Ook morfotype (kleur) van de lieveheersbeestjes lijkt uit te maken. Op precieze data van deze infecties is echter nog weinig zicht. In deze bachelorproef kijken we naar hoe plaats, tijd, kleur en geslacht invloed hebben op de infectiegraad van He. harmoniae op Ha. axyridis.

Doelstelling

Het doel van dit project is het bekijken van verzamelde lieveheersbeestjes (Harmonia axyridis) van verschillende landen en te zien of ze geïnfecteerd zijn met een schimmelparasiet (Hesperomyces harmoniae). Er zijn collecties aangelegd van Ha. axyridis in de afgelopen herfst voor dit project. Dit gebeurt met behulp van een binoculair in het mycologisch laboratorium in het Ledeganck-gebouw. Er wordt bekeken of er een infectie is en de morfologische kenmerken van het lieveheersbeestje (morfotype, sekse) worden bepaald. Daarnaast zal de student ook zelf veldwerk verrichten door lieveheersbeestjes te gaan vangen, waarvan de infectiegraad van de lente dan kan worden vergeleken met die van de herfst in België.

Referenties

Fiedler L, Nedvěd O. 2019. Fifty shades of the harlequin ladybird and a sexually transmitted fungus. Journal of Insect Science 19(6): 10. https://doi.org/10.1093/jisesa/iez107

Haelewaters D, Hiller T, Ceryngier P, Eschen R, Gorczak M, Houston ML, Nedvěd O. 2022. Do biotic and abiotic factors influence the prevalence of a common parasite of the invasive alien ladybird Harmonia axyridis? Frontiers in Ecology and Evolution 10: 773423. https://doi.org/10.3389/fevo.2022.773423

Haelewaters D, Blackwell M, Pfister DH. 2021. Laboulbeniomycetes: intimate fungal associates of arthropods. Annual Review of Entomology 66: 257-276. https://doi.org/10.1146/annurev-ento-013020-013553 [pdf]

Roy HE, Brown PMJ, Adriaens T, Berkvens N, Borges I, Clusella-Trullas S, Comont RF, De Clercq P, Eschen R, Estoup A, Evans EW, Facon B, Gardiner MM, Gil A, Grez AA, Guillemaud T, Haelewaters D, Herz A, Honek A, Howe AG, Hui C, Hutchison WD, Kenis M, Koch RL, Kulfan J, Lawson Handley L, Lombaert E, Loomans A, Losey J, Lukashuk AO, Maes D, Magro A, Murray KM, San Martin G, Martinkova Z, Minnaar I, Nedved O, Orlova-Bienkowskaja MJ, Rabitsch W, Ravn HP, Rondoni G, Rorke SL, Ryndevich SK, Saethre M-G, Sloggett JJ, Soares AO, Stals R, Tinsley MC, Vandereycken A, van Wielink P, Viglášová S, Zach P, Zaviezo T, Zhao Z. 2016. The harlequin ladybird, Harmonia axyridis: global perspectives on invasion history and ecology. Biological Invasions 18(4): 997-1044. https://doi.org/10.1007/s10530-016-1077-6 [pdf]

Soares AO, Haelewaters D, Ameixa OMCC, Borges I, Brown PMJ, Cardoso P, de Groot MD, Evans EW, Grez AA, Hochkirch A, Holecová M, Honek A, Kulfan J, Lillebø AI, Martinkova Z, Michaud JP, Nedvěd O, Omkar, Roy HE, Saxena S, Shandilya A, Sentis A, Skuhrovec J, Viglášová S, Zach P, Zaviezo T, Losey JE. 2023. A roadmap for ladybird conservation and recovery. Conservation Biology 37(1): e13965. https://doi.org/10.1111/cobi.13965 [pdf]